درباره صداهای غیرمعمول قلب یا سوفل قلب چه می دانید؟
بسیاری از ما صدای آشنای ضربان طبیعی قلب را شنیده ایم یا تجربه سمع آن توسط پزشک را داشته ایم. اما گاهی پزشکان از طریق معاینه قلب و قفسه سینه، صداهایی غیرمعمول مانند زوزه کشیدن، همهمه یا صدای سوت می شوند که به آن ها سوفل قلبی گفته می شود. با این حال این صداها در قلب بسیاری از کودکان نیز شنیده می شود و نشانه بیماری نیست. برای این که بدانیم کدام یک از صداهای قلب ما بی خطر و کدام یک نشانگر اختلال یا بیماری قلب هستند، پیشنهاد می شود این مقاله را تا پایان دنبال کنید. در این مقاله درباره سوفل قلب، انواع آن و دلایل و درمان آن مطالبی ارائه شده است.
صدای غیر معمول قلب یا سوفل قلب چیست و چرا ایجاد می شود؟
به صداهای غیر معمول قلب در اصطلاح پزشکی، سوفل قلب (Heart murmur) گفته می شود. این صداها معمولاً به دلیل گردش متلاطم خون ایجاد می شوند. در واقع در صورتی که دریچه های قلب تنگ شوند یا نشتی داشته باشند یا در مواردی اگر گذرگاه هایی غیر معمول در نزدیکی قلب برای عبور جریان خون ایجاد شود، سوفل قلب یا صداهای غیر معمول از قلب شنیده می شود. یک سوفل بر اثر توربولانس جریان خون که باعث لرزش ساختمان های قلب به خصوص دریچه های قلب می شود، به وجود می آید. این صداها معمولاً توسط افراد عادی قابل تشخیص نیست و پزشک متخصص قلب توانایی شنیدن و تشخیص این صداها را خواهد داشت.
انواع سوفل قلب یا صداهای غیرمعمول قلب
به طور کلی سوفل قلب یا صداهای غیرمعمول قلب می تواند بر اثر دو عامل پاتولوژیک و غیرپاتولوژیک بروز پیدا کند. در واقع سوفل قلب یا بر اثر افزایش جریان خون عبوری از یک دریچه طبیعی شنیده می شود یا به دلیل عبور جریان معمول خون از یک دریچه یا ساختمان غیرطبیعی.
1. سوفلهای بی گناه (innocent)
این سوفل ها به دلیل عبور جریان خون از دریچه های طبیعی مانند آئورت و دریچه های ریوی شنیده می شوند و معمولاً در کودکان و نوجوانان قابل سمع هستند. سوفل های سیستولیک آرام و کوتاه هستند و چون با ناهنجاریهای قلبی عروقی همراه نیستند؛ اهمیت بالینی چندانی ندارند. برای سوفل قلب بی گناه درمان خاصی لازم نیست، زیرا با وجود سروصدای زیاد قلب، ساختارهای قلب و جریان خون طبیعی است.
2. سوفلهای فیزیولوژیک
برخی از سوفل های قلبی، در نتیجه افزایش جریان خون به دلیل تغییرات فیزیولوژیک مانند دوران حاملگی، کم خونی، تب، تیروتوکسیکوز و ورزش در افراد ایجاد می شوند. به این سوفل ها، سوفل های عملکردی یا فیزیولوژیک گفته می شود.
3. سوفل های پاتولوژیک
سوفل های پاتولوژیک به دلیل تنگی دریچه ها یا نارسایی آن ها ایجاد می شوند. مانند سوفل های دیاستولیک که می توانند نشانه سوءکارکرد یا بیماری باشد. برای مثال سوفل دیاستولیک به دلیل نارسایی دریچه آئورت و بعضی سوفل ها، در دیاستول و هم در سیستول شنیده می شوند؛ مانند سوفل ناشی ازمجرای شریانی باز.
تقسیم بندی دیگری که برای سوفل های قلب می توان در نظر گرفت، بر اساس موقعیت سوفل، به شکل زیر است:
1. سوفل های سیستولیک
این سوفل ها ما بین صدای اول و دوم قلب بروز می یابند.
2. سوفل های دیاستولیک
این سوفل ها ما بین صدای دوم و اول قلبی ایجاد می شوند.
3. سوفل های مداوم
این سوفل ها در طول سیستول و دیاستول ادامه دارند.
آیا داشتن سوفل قلب خطرناک است؟
در صورتی که پزشک متخصص قلب و عروق، سوفل قلبی را در قفسه سینه شما بشنود، می تواند نشانگر یک مشکل جدی در فرد باشد. البته برخی ازسوفل ها خوش خیم هستند و شرایط حادی را برای بیمار نشان نمی دهند. اما برخی سوفل های قلب می توانند نشان از مشکل حاد قلبی باشند که در صورتی که درمان نشوند؛ می توانند آسیب زا و خطرآفرین باشند.
علائم و نشانه های سوفل قلبی یا صداهای غیرمعمول قلب
بیشتر سوفل های قلبی بدون نشانه و بروز تظاهرات بالینی هستند و تنها هنگام انجام معاینات فیزیکی روتین در بیماران بدون علامت کشف می شوند. اما با این حال وجود یک یا چند مورد از علائم و نشانه های زیر نیز می تواند نشانگر سوفل قلبی در بیمار باشد:
• درد در قفسه سینه
• تاکی کاردی (سرعت بالای ضربان قلب)
• تپش قلب
• تنگی نفس
• احساس خستگی
• سیانوز (رنگ آبی پوست ناشی از کمبود اکسیژن)
• مشاهده ناهنجاری در رادیوگرافی سینه یا ECG
• بزرگی دهلیز چپ (بر اثر تنگی یا رگورژیتاسیون میترال)
• داشتن علایم مشابه با برخی از بیماری های دریچه ای (تنگی نفس فعالیتی، آنژین و سنکوپ)
علل ایجاد سوفل قلبی در افراد چیست؟
همان طور که گفتیم سوفل قلبی سیستولیک به علت افزایش جریان خون یا ساختمان غیر طبیعی قلب به وجود می آید. بنابراین دلایلی که در افراد سبب افزایش خون می شود از علل ایجاد سوفل قلبی در افراد است.
مانند آنمی یا کم خونی، تیروتوکسیکوز، سپسیس، نارسایی های کلیوی و فیستول شریانی وریدی.
از طرفی وجود ناهنجاری ساختمانی در قلب مانند اختلالات مادرزادی، تنگی (آئورتی یا ریوی)، تنگی (میترال تری کاسپید) و رگورژیتاسیون (آئورتی یا ریوی) می تواند از دلایل ایجاد سوفل قلبی سیستولی، دیاستولی یا مداوم در افراد باشد. برای تشخیص علت اصلی ایجاد سوفل و نوع آن، لازم است بیمار تحت معاینات و روش های تشخیصی پزشک قرار گیرد.
راه های تشخیص سوفل قلبی یا صداهای غیرمعمول قلب
برای تشخیص علل ایجاد کننده سوفل قلب ممکن است نیاز باشد تا بیمار آزمایش های تشخیصی انجام دهد. به علاوه پزشک متخصص قلب با کمک موارد زیر می تواند نوع سوفل قلب و دلیل بروز آن را در فرد تشخیص دهد:
بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و سوابق سلامتی او
معاینه فیزیکی
عکس برداری از قفسه سینه
انجام تست الکتروکاردیوگرافی (ECG)
آزمایش خون
اکوکاردیوگرام (نوعی اسکن سونوگرافی قلب)
راه های درمان سوفل قلب
سوفل قلب به خودی خود نیاز به درمان ندارد، اما گاهی این صداها می تواند زنگ خطری برای وجود مشکلات قلبی یا اختلالات ساختاری در قلب بیمار باشد که نیاز به بررسی و درمان داشته باشند. درمان بیماران با صداهای غیرمعمول قلبی با توجه به تشخیص دلایل ایجاد سوفل قلب متفاوت است.
گزینه های درمان پزشکی می تواند شامل دارو درمانی (مثلاً برای کنترل فشار خون، کلسترول یا پیشگیری از ایجاد لخته خون) و در موارد نیاز، انجام جراحی های قلب برای برطرف کردن عیوب ساختاری و عملکردی دریچه های قلب باشد.
هم چنین در مواردی اقدام به درمان بیماری هایی که می توانند زمینه ساز ایجاد صداهای غیرمعمول در قلب شوند مؤثر است. مانند درمان کم خونی (با تجویز مکمل آهن و تغییر رژیم غذایی یا انتقال خون به فرد)، پرکاری تیروئید (تنظیم سطح هورمون های تیروئیدی) و اصلاح سبک زندگی (ورزش، کاهش مصرف نمک، ترک سیگار و کاهش وزن).
مراجعه به پزشک
در صورتی که طی معاینات قلب، وجود سوفل قلبی یا صداهای غیر معمول برای شما تشخیص داده شده است یا علائمی دال بر سوفل قلبی دارید، می توانید به مطب دکتر ابراهیم حاجی زاده، متخصص قلب و عروق و فلوشیپ اینترونشنال کاردیولوژی (اقدامات مداخله ای و تهاجمی قلبی) در تهران مراجعه کنید. در مطب دکتر حاجی زاده می توانید پس از انجام معاینات و آزمایش های لازم، جهت درمان و کنترل سوفل قلبی اقدام کنید. آقای دکتر حاجی زاده هم چنین خدماتی مانند درمان واریس، کنترل فشار، درمان آریتمی و … را در مطب به بیماران خود ارائه می دهند. بیماران، سایر خدمات مانند آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی را که نیاز به بستری دارند را در بیمارستان سلامت فردا توسط دکتر حاجی زاده میتوانند دریافت کنند.