درمان سکته حاد قلبی چطور انجام می شود؟
مسدود شدن عروق کرونر دلیل اصلی حمله قلبی است. اما چرا چنین اتفاقی رخ می دهد؟ غالب ترین دلیل مسدود شدن این رگ‌ها، لخته شدن خون در آن‌ها است. چربی خون در جدار رگ‌های قلبی برجستگی‌هایی را ایجاد می کند که آن‌ها را “پلاک آتروسکلروزی” می نامند. در صورت پاره شدن این پلاک‌ها، لخته خون تشکیل می شود. تشکیل شدن لخته خون باعث می شود که رگ‌های عروقی کرونر مسدود شوند. در این مقاله به درمان سکته حاد قلبی می پردازیم.
اولین قدم برای درمان سکته قلبی
برای درمان سکته حاد قلبی، باید از لخته شدن خون جلوگیری شود. بنابراین بیمار باید داروهایی مصرف کند که از لخته شدن خون جلوگیری کنند. داروهایی مثل آسپرین، کلوپیدوگرل، تیکاگرلور و همچنین ریواروکسابان، از چنین خاصیتی برخوردار هستند.
داروهایی مانند انوکساپارین و هپارین از خاصیت ضد انعقادی برخوردار هستند و اغلب برای کاستن تعداد لخته‌های خون استفاده می شوند. داروهایی مانند نیتروگلیسرین نیز ممکن است گاهی اوقات در فرایند درمان سکته حاد قلبی، توسط پزشک تجویز شوند. چنین داروهایی در بهبود درد قلب و بهبود فرایند اکسیژن رسانی به قلب استفاده می شوند. بنابراین، بیمار باید بلافاصله پس از سکته قلبی، این دارو‌ها را مصرف کند. به طور معمول چند عدد از این دارو‌ها یک جا مصرف می شوند. البته همانطور که گفتیم، داروهایی مانند نیتروگلیسرین ممکن است همیشه تجویز نشوند.
1. استفاده از داروهای فیبرینولیتیک
یکی از داروهایی که در درمان سکته حاد قلبی موثر است، داروی فیبرینولیتیک است. این دارو‌ها لخته‌های خون داخل عروق کرونر را می شکنند و در خود حل می کنند. به این صورت، به باز شدن رگ و برقراری مجدد جریان خون کمک می کنند. انواع مختلف این دارو‌ها، عبارت اند از اکتیلاز، استرپتوکیناز، رتپلاز، ، آلتپلاز، و تنکتپلاز.
استفاده از این دارو‌ها حتما باید تا قبل از گذشت 12 ساعت از وقوع حمله قلبی شروع شود. داروی فیبرینولیتیک در سه ساعت اول بعد از وقوع حمله قلبی، بهترین نتیجه را خواهند داشت. تا 6 ساعت بعد از وقوع حمله قبلی نیز نتایج این دارو‌ها می تواند موثر باشد. تا 12 ساعت پس از سکته قلبی نیز این دارو‌ها نسبتا موثر خواهند بود. اما پس از گذشت 12 ساعت از وقوع سکته قلبی، به احتمال زیاد این دارو‌ها دیگر تاثیر چندانی نخواهند داشت.
چه افرادی نباید داروهای فیبرینولیتیک مصرف کنند؟
باید بدانید که بیمارانی که خونریزی دارند، یا ریسک خونریزی شدید برای آن‌ها وجود دارد، نباید در طی فرایند درمان سکته حاد قلبی از چنین داروهایی استفاده کنند. استفاده از این دارو برای افرادی که سابقه سکته مغزی، خون ریزی مغزی، فشار خون بالا، خونریزی داخلی یا عمل جراحی در طول یک ماه قبل از حمله قلبی را دارند، ممکن است خطرناک باشد.
همچنین، افرادی که سابقه تصادف یا نوعی ضربه جدی در سه طول سه ماه پیش، یا بیماری‌های خونی همچون کمبود فاکتور را دارند نیز باید در این زمینه احتیاط کنند. اگر بیمار حامله باشد، یا داروهای خاصی مصرف کند نیز دکتر باید حتما در جریان این موارد قرار بگیرد. بنابراین، اگر این شرایط در مورد فرد بیمار صدق می کند، حتما به پزشک اطلاع دهید.
درمان سکته حاد قلبی
2. آنژیوپلاستی اولیه
آنژیوپلاستی اولیه، روشی معتبر و قابل اطمینان برای درمان سکته حاد قلبی به شمار می رود. حال، شاید بپرسید که آنژیوپلاستی اولیه چه مزایایی را به همراه خواهد داشت؟
با انجام آنژیوپلاستی اولیه، پزشک می تواند عروق قلبی را مشاهده کرده و وضعیت کلی بیمار را تشخیص دهد. به علاوه، این روش به نحو موثری کمک میکند که لخته‌های خون برطرف شوند. تنگی رگ قلب نیز از طریق آنژیوپلاستی اولیه برطرف خواهد شد و خطر خونریزی به خاطر مصرف داروهای فیبرینولیتیک، کاهش پیدا خواهد کرد.
اگر امکان آنژیوپلاستی اولیه نباشد، برای درمان بیمار از چه روشی استفاده می‌شود؟
البته تمام مراکز درمانی از امکانات آنژیوگرافی و کت لب برخوردار نیستند. در صورتی که مرکز درمانی از این امکانات بی بهره باشد، فرد باید برای طی شدن مراحل بعدی درمان سکته حاد قلبی، به مرکز دیگری منتقل شود. البته این انتقال در صورتی انجام می شود که باعث از دست رفتن بیش از حد زمان نشود. به طور کلی، پس از انتقال بیمار به مرکز تنها 120 دقیقه برای نجات او فرصت وجود خواهد داشت. به همین دلیل، هیچ زمانی نباید از دست برود. خبر خوب این است که اخیرا طرحی به اجرا درآمده است تا اورژانس‌ها بتوانند به محض تشخیص سکته قلبی، فرد را به مراکز دارای امکانات مورد نیاز انتقال دهند.
با این حال، اگر بیمار در مرکزی باشد که از این امکانات بی بهره است و زمان طلایی را هنوز از دست نداده باشد، پزشک با تجویز داروهای فیبرینولیتیک وضعیت او را بهبود می بخشد. پس از بهبودی، انتقال بیمار به مراکز مجهز به امکانات آنژیوگرافی انجام خواهد شد.
3. مراحل بعدی در درمان سکته حاد قلبی
باز شدن رگ‌های کرونر و جلوگیری از لخته شدن خون، اولین قدم در درمان سکته قلبی است. حال، سوال این است که پس از این مرحله، درمان چطور باید ادامه پیدا کند؟ لازم است که بیمار پس از گذر از این مرحله، 3 تا 5 روز در بخش CCU بستری باشد. البته اگر مشخص شود که شرایط بیمار پایدار است، می تواند به بخش‌های دیگر انتقال پیدا کند.
در این مدت بستری چه فرایندی انجام می شود؟ بیمار باید در طی مدت بستری، تحت آزمایش‌هایی از جمله آزمایش نوار قلب روزانه جهت بررسی آریتمی‌ها، آزمایش خون (جهت بررسی چربی خون بالا یا دیابت، و همچنین بررسی وضعیت کلیه و عملکرد کبد) قرار بگیرد. این آزمایش‌ها مرحله ای مهم در جهت درمان سکته حاد قلبی هستند. در واقع این آزمایشات به این جهت انجام می شوند که مشخص شود که بیمار از نظر عوارض در چه وضعیتی است و آیا خطر حمله مجدد قلبی وجود دارد یا خیر. به علاوه، اکوکاردیوگرافی قلب و تست‌هایی مانند تست ورزش و اسکن قلب نیز در این مرحله انجام می شوند.
بعد از حمله قلبی چه داروهایی باید مصرف شوند؟
برای درمان سکته حاد قلبی، ضروری است که بیمار پس از بهبودی نسبی، دارو درمانی را به طور منظم ادامه دهد. بنابراین، پزشک داروهایی برای وی تجویز خواهد کرد که در درمان حمله قلبی، پیشگیری از تکرار سکته قلبی، و بهبود عوارض آن موثر هستند. با برخی از این دارو‌ها در ادامه آشنا خواهیم شد.
آسپیرین: آسپیرین معروف ترین دارویی است که خاصیت ضد پلاکت دارد و به همین دلیل، تمام بیمارانی که دچار سکته حاد قلبی می شوند، باید آن را تا آخر عمر به طور منظم استفاده کنند. البته منوط به این که این بیماران به آسپرین حساسیت نداشته باشند و خونریزی فعال نداشته باشند.
• داروی ضد پلاکت:
داروهای کلوپیدوگرل از جمله اسویکس، پلاویکس و زیلت، و همچنین داروهای پراسوگرل و تیکاگرولول از جمله داروهای ضد پلاکتی هستند و نقش مهمی در درمان سکته حاد قلبی دارند. بیمار برای پیشگیری از خطر تشکیل شدن لخته‌های خون، باید تا یک سال بعد از حمله قلبی، یکی از این سه دسته دارو را نیز به تجویز پزشک مصرف نماید.
• داروهای استاتین
این دارو‌ها نه تنها کلسترول خون را پایین می آورند، بلکه در پایداری پلاک‌های چربی درون رگ‌های کرونر نیز موثر هستند. به این صورت، این دارو‌ها احتمال پاره شدن عروق کرونر را کاهش می دهند. برای درمان سکته حاد قلبی و جلوگیری از بروز مجدد آن، فرد باید تا آخر عمر این دارو‌ها، از جمله داروی آتورواستاتین یا رزوواستاتین، مصرف کند.
مسدود کننده‌های گیرنده “بتا”: فردی که دچار سکته قلبی می شود، در خطر بالا رفتن ضربان قلب است. برای جلوگیری از این موضوع، بیمار باید تا دو سال پس از بروز سکته قلبی چنین داروهایی را مصرف کند. داروهای مسدود کننده بتا، از جمله پروپرانولول، متورال و آتنولول از این دسته دارو‌ها هستند که در درمان سکته حاد قلبی موثر می باشند.
اگر بیمار در پی حمله قلبی، به نارسایی قلب نیز دچار شده باشد، باید دسته ای از این دارو‌ها از جمله بیزوپرولول، متورال سوکسینات و کارودیلول را تا آخر عمر مصرف کند.
• مهار کننده‌های آنزیم ARB یا ACE
این دسته دارو‌ها وظیفه مهار کردن اثر انژیوتانسین ll را بر عهده دارند که اثری مخرب بر قلب و کلیه دارد. بنابراین، برای درمان سکته حاد قلبی در بیماران، داروهایی از این خانواده، از جمله انالاپریل، کاپتوپریل، لوزارتان و لیزینوپریل نیز می توانند بسیار موثر باشند. اگر بیمار دچار دیابت باشد، مدت زمان طولانی تری باید به مصرف این دارو‌ها بپردازد.
• داروهای ضد اسید معده
در فرایند درمان سکته حاد قلبی، بیمار داروهایی مصرف می کند که اثر رقیق کنندگی خون دارند. بنابراین، اگر بیمار سابقه خونریزی معده داشته باشد، باید از داروهای ضد اسید معده استفاده کند (از جمله پنتوپرازول). این دارو‌ها از بروز مجدد خونریزی معده جلوگیری می کنند.
همچنین، افرادی که سابقه زخم معده داشته باشند، یا از داروهایی که ضد التهاب هستند استفاده می کنند، یا بالای 65 سال سن دارند نیز بهتر است از داروهای ضد اسید معده به تجویز پزشک استفاده کنند.
• سایر دارو‌ها
در فرایند درمان سکته حاد قلبی اگر دچار دیابت قندی، فشار خون بالا، بیماری‌های مربوط به دریچه قلب، یا نارسایی قلبی باشد، لازم است که داروهایی برای درمان این موارد نیز استفاده کند. در چنین مواردی که تعداد داروهای مصرفی بالا می رود، پزشک ممکن است داروهایی تجویز کند که استفاده چند گانه دارند. برای مثال داروی کاپتوپریل در درمان نارسایی قلب، سکته قلبی، دیابت قندی و فشار خون بالا موثر است و همین یک دارو می تواند برای بیمارانی که به طور همزمان با این مشکلات دست و پنجه نرم می کنند، موثر باشد.
درمان سکته حاد قلبی
نتیجه گیری
وقتی صحبت از درمان سکته حاد قلبی به میان باشد، 24 ساعت اول پس از بروز حمله قلبی از اهمیتی بسیار حیاتی برخوردار است. بیماری که دچار حمله قلبی می شود، باید هرچه سریع تر کمک‌های پزشکی دریافت کند. اگر بیمار به موقع داروهای لازم را دریافت کند و تحت آنژیوپلاستی قرار بگیرد، می توان از بروز ایست قلبی جلوگیری کرد و جان بیمار را نجات داد. چنین عملیاتی نیازمند تلاشی بسیار عظیم از طرف تیمی از متخصصان است که منجر به گذر از دوره حاد بیماری خواهد شد.
پس از این مرحله، خطر ایست قلبی از بین می رود. با این حال، برای جلوگیری از تکرار حمله قلبی و کنترل عوارض، بیمار مجددا باید به طور منظم تحت نظر پزشک باشد و داروهای مناسب را مصرف کند. هرچه بیمار و اطرافیان او پیگیری سریع تر و منظم تری انجام دهند، شانس بهبودی بیماری بالاتر و بالاتر خواهد بود. در صورتی که سابقه سکته حاد قلبی دارید می توانید به مطب دكتر ابراهيم حاجي زاده ، متخصص قلب و عروق و فلوشيپ اينترونشنال كارديولوژي ( اقدامات مداخله اي و تهاجمي قلبي) در تهران مراجعه کنید. آقای دکتر حاجی زاده خدماتی مانند درمان واریس؛ کنترل فشار، درمان آریتمی و … را در مطب به بیماران خود ارائه می دهند. بیماران سایر خدمات مانند آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی که نیاز به بستری دارند را در بیمارستان سلامت فردا توسط دکتر حاجی زاده می‌توانند دریافت کنند.
